Basit Makineler

Basit Makineler

Basit makinelere örnekler verir ve sağladığı avantajları örneklerle açıklar.

1. Basit makinelerden, sabit makara, hareketli makara, palanga, kaldıraç, eğik düzlem ve çıkrık üzerinde durulur.
2. Dişli çarklar, vida ve kasnakların da birer basit makine olduğu belirtilir.
3. Basit makinelerde işten kazanç olmadığı vurgulanır.

Basit makinelerin günlük yaşamdaki kullanım alanlarına örnekler verir.

Basit makinelerden yararlanarak günlük yaşamda iş kolaylığı sağlayacak bir düzenek tasarlar ve yapar.

Basit Makineler:

İşlerimizde kolaylık sağlayan ve birkaç parçadan oluşan araçlara Basit Makineler denir.

• Kuvvetin yönünü, büyüklüğünü ve uygulama noktasını değiştirebilir.
• Bazı basit makineler kuvvetten kazanç sağlar
• Bazı basit makineler yoldan kazanç sağlar
• Hiçbir basit makine hem yoldan hem de kuvvetten kazanç sağlayamaz
• Kuvvetten kazanç sağlayan yoldan kaybettirir.
• Yoldan kazanç sağlayan kuvvetten kaybettirir
• Basit makineler işten kazanç sağlamaz. Yapılan iş hep aynıdır. Buna bağlı olarak da enerjiden de kazanç yada kayıp yoktur.
• sabit makara, hareketli makara, palanga, kaldıraç, eğik düzlem , çıkrık , dişli çarklar, vida ve kasnakla birer basit makinedir.

Kaldıraçlar

Sabit bir destek etrafında hareket edebilen sağlam çubuklara kaldıraç denir.

• Kuvvetin destek noktasına olan uzaklığına kuvvet kolu denir.
• Yükün destek noktasına olan uzaklığına yük kolu denir
• Kuvvet Kolu > Yük Kolu olursa kuvvetten kazanç sağlanır.
• Kuvvet Kolu < Yük Kolu olursa yoldan kazanç sağlanır.

     Kuvvet x Kuvvet Kolu = Yük x Yük Kolu

Tek Taraflı Kaldıraçlar  : Desteğin uçların birinde olduğu kaldıraç tipidir.                            

Yük Ortada   Yük Kuvvet ile Destek Arasındadır. Kuvvet Kolu >Yük kolu olduğundan kuvvetten kazanç sağlanır Örn : El Arabası ,Ceviz Kıracağı , Delgeç, kürek, gazoz açacağı

Kuvvet Ortada Kuvvet Yük ile Destek arasındadır. Yük kolu > Kuvvet Kolu olduğundan yoldan kazanç kuvvetten kayıp vardır. Maşa , cımbız , zımba örnek verilebilir.

Çift Taraflı Kaldıraçlar : Destek noktası kuvvet ile yük arasında olan kaldıraç tipine çift taraflı kaldıraç denir.

• Destek yük ile kuvvet arasındadır.
• Duruma göre kuvvetten ya da yoldan kazanç sağlanabilir.
• Tahterevalli, makas, keser , pense gibi

MAKARALAR

Sabit bir eksen etrafında dönebilen, çevresinde ipin geçebileceği bir kanal bulunan basit makinelerdir.

• İş kolaylığı sağlar
• Kuvvetin yönünü değiştirebilir.
• Kuvvetten kazanç sağlayabilir.

Sabit Makaralar

Çevresinden geçen ip çekildiğinde yalnızca dönme hareketi yapabilen makaralara sabit makara denir.

• Kuvvet Yükün ağırlığına eşittir. Kuvvet = Yük
• Kuvvetten kazanç yoktur.
• Yoldan kayıp yoktur
• Sadece Kuvvetin yönünü değiştirir.

Hareketli Makaralar

Çevresinden geçen ip sayesinde, yüke bağlanmış olarak hareket eden makaralara Hareketli Makara denir.

• Merkezinden yüke bağlı ve yük ile birlikte hareket eder.
• Yükün ağırlığı iki ip tarafından eşit paylaşılır.
• Yük yarısı kadar kuvvet yükü kaldırır.
• Kuvvetten 2 kat kazanç vardır.
• Yoldan 2 kat kayıp vardır.
• Kuvvet = Yük/2

PALANGALAR

Sabit ve hareketli makaralardan oluşan sistemdir.

Amaç kuvvetten kazanç sağlamaktır.

EĞİK DÜZLEM

Bir cismi belli bir yüksekliğe çıkarmak için kullandığımız eğimli yoldur. (Rampa)

• Kuvvetten kazanç vardır.
• Yoldan kayıp vardır.
• Yoldan kayıp arttıkça kuvvetten kazanç artar.
• Uygulanan kuvvet eğik düzlemin yüksekliği ile doğru , uzunluğu ile ters orantılıdır.

ÇIKRIK

Dönme eksenleri çakışık yarı çapları farklı silindirlerden meydana gelir.

Kuvvetten kazanç sağlamak için kullanılır

Tornavida, anahtar, kıyma makinesi , kuyu çıkrığı gibi

Dişli çarklar   – vida – kasnak

Dişli çarklar  

Dişli çarklar üzerinde eşit aralıklarla dişler bulunan ve bir eksen etrafında dönebilen silindir şeklindeki basit makinedir. Dişler çarkların birbirine geçmesini sağlar. Dişlilerden birine uygulanan kuvvet dişler yardımı ile diğerine iletilir.

Vida

Bir silindir üzerine açılan spiral oyuklardan oluşan ve yüzeyleri birleştirmeye, delici kuvvet elde etmeye yarayan basit makineye vida denir.

Vida iki yada daha fazla yüzeyi birbirine birleştirir.

Vidada iki diş arasındaki uzaklığa vida adımı denir.

Vida başı tam bir dönüş yaptığında vida adımı kadar yol alır.

KASNAK

Sabit bir eksen etrafında dönebilen silindir şeklindeki yapıların etrafında kayış geçirmeye yarayan oluk bulunanlara kasnak denir.